جنجالی‌ترین جشنواره فیلم فجر کلید می‌خورد
۱۳۸۸ بهمن ۲, جمعه
بیست و هشتیمن جشنواره فیلم فجر به شدت متاثر از فضای اجتماعی و سیاسی پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری است. بسیاری از سینماگران مشهور در جریان انتخابات آشکارا حمایت خود را از میرحسین موسوی اعلام کردند و برخی از آنها از حامیان جنبش اعتراضی به نتایج اعلام شده‌ی انتخابات هستند. در روزها و هفته‌های گذشته خبرهای فراوانی در مورد بی‌میلی تعدادی از سینماگران به همکاری با جشنواره، حضور در مراسم رسمی افتتاح و عضویت در هیات داوران این دوره منتشر شده است. به رغم این، مهدی مسعودشاهی، دبیر جشنواره شامگاه پنجشنبه، اول بهمن‌ماه، در آخرین گفتگوی مطبوعاتی خود قبل از افتتاح گفت، این دوره «یكی از پرجمعیت‌ترین دوره‌های جشنواره به سبب حضور چهره‌های مختلف» خواهد بود.
عباس کیارستمی در میان تحریم‌کنندگان؟
پیشتر از فرهاد توحيدی، فاطمه گودرزی، مينو فرشچی، عزت‌الله انتظامی و اصغر فرهادی به عنوان سینماگرانی نام برده شده که داوری جشنواره را نپذیرفته‌اند. روز پنجشنبه پایگاه اینترنتی خبرآنلاین نوشت عباس کیارستمی نیز به این فهرست اضافه شده است. بنابر این گزارش «کيارستمی اولين فيلمسازی بوده که داوری جشنواره فيلم فجر با او مطرح شده و او هم بنا به دلايلی که اعلام عمومی نشده، اين پيشنهاد را رد کرد.»
برخی از دست‌اندرکاران جشنواره انتشار این گونه اخبار را کار کسانی می‌دانند که به زعم آنها "به قصد بی‌اعتبار کردن جشنواره شایعه‌پراکنی می‌کنند." منابع نزدیک به دبیرخانه جشنواره ادعا می‌کنند از کیارستمی برای ریاست هیات داوران دعوتی نشده است. این دبیرخانه و کیارستمی هنوز رسما در این مورد اظهار نظر نکرده‌اند.
عزت‌الله انتظامی دلیل اصلی نپذیرفتن داوری را بیماری و دوران نقاهت پس از یک عمل جراحی اعلام کرده است. یکی از اعضای هیات مدیره‌ی خانه‌ی سینما در گفتگو با ایسنا دلیل نپذیرفتن داوری از سوی فرهاد توحیدی، نایب رئیس این هیات را "مشغله‌های صنفی" عنوان می‌کند. خبرگزاری ایرنا نیز از قول فاطمه گودرزی نوشت «متاسفانه به علت مسافرت نمی‌توانم این مهم را بپذیرم.»
در خواست تحریم جشنواره از میهمانان خارجی
با نزدیک شدن به گشایش جشنواره فیلم فجر عده‌ای با انتشار بیانیه‌ای خطاب به سینماگران جهان خواستار تحریم این جشنواره شدند. این عده خود را "اهالی سینما و سینماگران ایران" معرفی می‌کنند که "به دلیل فشارهای امنیتی" قادر به افشای نام خود نیستند. در این بیانیه با اشاره به سرکوب جنبش اعتراضی و "رفتار خشونت‌آمیز دولت با مردم" از سینماگران خارجی خواسته شده دعوت جشنواره برای حضور در این مراسم را نپذیرند. این بیانیه می‌افزاید بسیاری از سینماگران به عنوان اعتراض به شرایط حاضر جشنواره را تحریم کرده‌اند «هرچند که عده‌ای از سینماگران معترض نیز بر خلاف میل خود مجبور به نمایش فیلم‌هایشان در این جشنواره شده‌اند.» دبیر جشنواره روز گذشته از حضور صد میهمان خارجی سخن گفت اما نام هیچ یک از آنها را اعلام نکرد.
دلایل متفاوت شرکت در جشنواره
مسئولان فرهنگی و سینمایی وزارت ارشاد تلاش فراوانی به کار بسته‌اند تا حد ممکن چهره‌های شاخص سینما را به همکاری با این برنامه ترغیب کنند. ممکن است این تلاش‌ها به حضور نام‌های معتبر و چهره‌های آشنا در هیات داوران یا مراسم رسمی گشایش و پایانی نیانجامد. اما جشنواره فجر در هر صورت برگزار خواهد شد. دلایل متفاوتی چشم‌پوشی از این جشنواره را برای عده‌ای دشوار می‌کند. جشنواره فیلم فجر بزرگترین رویداد سینمایی کشور و مهمترین امکان ارائه و معرفی آثار سینمایی به مخاطبان است.
اگر برخی از سینماگران صاحب‌نام چون رخشان بنی‌اعتماد یا بهمن فرمان‌آرا نیازی به حضور در این جشنواره نداشته باشند، یا کسانی چون بهمن قبادی یا جعفر پناهی فیلم‌های خود را به راحتی در جشنواره‌های بین‌المللی به نمایش می‌گذارند، بسیاری از سینماگران جوان و تازه‌کار این رویداد را بهترین فرصت برای معرفی کار خود می‌دانند. برخی از فیلم‌ها نیز با حمایت مالی ارگان‌های دولتی، یا نهادهایی چون شهرداری ساخته می‌شوند و اختیار نمایش و عدم نمایش آنها از دست کارگردان خارج است. به این ترتیب همانگونه که در بیانیه‌ی یاد شده آمده، همه‌ی شرکت‌کنندگان در جشنواره الزاما حامیان سیاست‌های فرهنگی حکومت نیستند. افزون بر این بسیاری از کسانی که فیلمی در این دوره دارند انتقادهای خود از سیاست‌های فرهنگی دولت را پنهان نمی‌کند.
"مشتاقیم اما اصرار نمی‌کنیم"
به دنبال پخش اخباری در مورد بی‌میلی برخی از سینماگران به شرکت آثارشان در جشنواره، روابط عمومی معاونت سینمایی وزارت ارشاد، ۲۱ دی‌ماه، اطلاعیه‌ای منتشر کرد. در این اطلاعیه با اشاره به اینکه عوامل مختلفی در تهیه یک فیم نقش دارند آمده است «ما مشتاقیم فیلم‌هایی که در جشنواره فجر شرکت دارند بنابه توافق تهیه کننده و کارگردان فیلم باشد و اگر افراد مذکور تمایلی در این خصوص نداشته باشند مدیریت سینمای ایران نیز اصراری به حضور این فیلم‌ها در جشنواره فیلم فجر ندارد.» یکی از تلاش‌های دبیرخانه جشنواره برای رونق دادن به برنامه‌های امسال شرکت دادن چند فیلم‌توقیفی سال‌های گذشته است.
دو فیلم «تسویه حساب» تهمینه میلانی و «به رنگ ارغوان» ابراهیم حاتمی‌کیا، که یکی دو سال و دیگری پنج سال اجازه نمایش نداشتند در بخش مسابقه امسال حضور دارند. پیش از این گفته می‌شد که چند فیلم دیگر توقیفی از جمله «آتشکار» محسن امیریوسفی نیز در جشنواره به نمایش درمی‌آیند. علیرضا سجادپور، رئیس اداره نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد گفته است "هنوز مشکل این فیلم رفع نشده." پس از توصیه‌ی جواد شمقدری، معاون سینمایی وزارت ارشاد به دبیر جشنواره قرار است این فیلم همراه با دو فیلم "مشکل‌دار" دیگر، «هیچ» و «زم‌هریر» در بخشی ویژه و به شکلی محدود به نمایش گذاشته شوند. جشنواره فیلم فجر پنجم تا پانزدهم بهمن‌ماه برگزار می شود.
بهزاد کشمیری‌پور
تحریریه: بهمن مهرداد